Muzeum Etnograficzne zbiera przedmioty z "czasów zarazy"

- Zależy nam dotarciu do konkretnych ludzkich historii i przedmiotów z nimi związanych takich, które mają bardzo osobisty charakter. I na przekazaniu opowieści. Takie indywidualne relacje pozwolą pokazać nasze wspólne doświadczenie. Jeśli ktoś nie będzie chciał nam podarować rzeczy na zawsze, może zechce ją wypożyczyć lub choćby wykonać zdjęcie - powiedziała Dorota Majkowska-Szajer z Muzeum Etnograficznego.

Pod koniec marca muzeum zaproponowało ankietę "Nasze życie w czasach zarazy", w których badaczki postawiły 45 pytań o życie w trakcie pandemii koronawirusa i związane z tym ograniczenia. Za kilka dni nie będzie ona już aktywna. Do tej pory wypełniono ją ponad 1,5 tys. razy. Respondenci anonimowo odpowiadali m.in., czy coś się zmieniło w ich rytmie dnia; jak czują się w domu; jak często wychodzą; z kim spędzają czas, czy inaczej myślą o przyszłości?

Co kilka dni na stronie internetowej muzeum publikowane są "wycinki" z badań, czyli odpowiedzi i refleksje respondentów. "Dla wielu ważne jest to, że mogą się z kimś podzielić swoimi odczuciami i zobaczyć, że nie są odosobnieni w tym, co przeżywają" – mówiła Dorota Majkowska-Szajer.

W odpowiedziach na pytania ankietowani przyznali się do robienia zapasów jedzenia, które ułożone według terminów przydatności do spożycia dawały poczucie bezpieczeństwa i do tego, że zmieniły się ich priorytety dotyczące rzeczy: najpotrzebniejszy okazał się internet oraz komputer czy tablet umożliwiający kontakt ze światem zewnętrznym, a towarem deficytowym stała się "normalność" i rytuały dnia codziennego, których nie można było wypełniać.

Na pytanie o przedmiot ważny w czasie zarazy wielu uczestników badania odpowiadało: "Teraz to, co najważniejsze, to nie przedmioty" raczej "zdrowie i życie". W kwestionariuszach 44 proc. respondentów zadeklarowało, że ich sytuacja zawodowa uległa zmianie: pracują zdalnie lub rotacyjnie w biurze i w domu. Niektórzy stracili pracę, a osoby zatrudnione na umowę zlecenie - źródło dochodu.

Uczestnicy badania skarżyli się w kwestionariuszach na brak miłości. "Teraz widzę, że miłości naprawdę mi brakuje i nie mogę już tego braku zapychać tysiącem aktywności" – napisała jedna z osób. Inni wskazywali, że brakuje rzeczywistego kontaktu z drugim człowiekiem, bliskości, intymności, a w czterech ścianach robi się ciasno, bo ile można tam siedzieć. W ankiecie pojawił się też wątek przemocy domowej.

Wraz z upływem czasu zmieniał się ton udzielanych odpowiedzi – na początku pandemii Polaków bardzo poruszały obrazy z włoskich szpitali, z czasem i w miarę liberalizacji obostrzeń emocje były mniejsze. Jak podkreślają badaczki, na początku była nadzieja, że "to wszystko szybko się skończy", po kilku tygodniach pojawiło się znużenie, przekonanie, że do normalności daleko i nie ma sensu planować w dłuższej perspektywie. "Do pewnych rzeczy po prostu się przyzwyczailiśmy" – uważa Dorota Majkowska-Szajer.

W badaniu uczestniczyły osoby z całej Polski, a nawet mieszkający za granicą, w bardzo różnym wieku: od nastolatków po osiemdziesięciolatków.

"To, co mnie osobiście zaskoczyło, to odwrót od rzeczy. Wiele osób przyznaje się do pozbywania się przedmiotów. Towarzyszy temu refleksja nie tylko na temat naszego osobistego położenia, ale świata i tego jak go +używamy+, czego na co dzień potrzebujemy, a co jest zbędne" – mówiła badaczka.

Jak podkreśliła, respondenci pisali, że wyłączenie z normalnego funkcjonowania, choć uciążliwe, smutne i wywołujące tęsknoty, dla wielu osób było impulsem do zatrzymania się, zwolnienia tempa życia.

Ankieta "Nasze życie w czasach zarazy" odwoływała się do korzeni etnografii i do idei założyciela Muzeum Etnograficznego w Krakowie Seweryna Udzieli, który chciał, by prowadziło ono badania terenowe. W ciągu ostatnich dziesięciu lat krakowskie muzeum prowadziło badania terenowe dotyczące współczesnych zjawisk m.in.: "Dzieło działka", "Wesela 21","Życzenia".

źródło: PAP | red: rbon