Radio Białystok | Galerie | Gdzie na majówkę - wielokulturowe Podlasie - Bohoniki [zdjęcia]
autor: Monika Kalicka
Bohoniki leżą 6 km od Sokółki. Prowadzi tamtędy Szlak Tatarski Duży o długości 57 km. Przebieg szlaku: Sokółka – Drahle - Bohoniki – Stara Kamionka – Wierzchlesie – Talkowszczyzna – Nowa Świdziałówka – Nietupa – Kruszyniany. Szlak usytuowany jest wśród Wzgórz Sokólskich oraz fragmentu Puszczy Knyszyńskiej.
Bohoniki są ważnym miejscem ze względu na dziedzictwo polskich Tatarów. Miejscowy meczet jest jednym z najstarszych meczetów w Polsce. Od 22 października 2012 roku nosi tytuł Pomnika Historii. Jest jedną z dwóch drewnianych zabytkowych świątyń muzułmańskich w Polsce (druga znajduje się w Kruszynianach).
Meczet w Bohonikach to budynek drewnianej konstrukcji stojący na zadbanym dziedzińcu. O historii, obyczajach i religii Tatarów w Polsce chętnie opowiada pani Eugenia, która kiedy widzi pojawiających się przed meczetem turystów - natychmiast przybywa i dzieli się wiedzą.
Meczet w Bohonikach zbudowano na przełomie XIX i XX wieku. Podzielony jest na trzy części: męską i żeńską (babiniec) oraz wspólny przedsionek, gdzie zostawia się obuwie. Części męska i damska oddzielone są drewnianą ścianką. Pośrodku tej ścianki jest przepierzenie osłonięte firanką, co umożliwia kobietom obserwowanie modlitwy.
W części męskiej jest galeria wsparta na dwóch słupach, a naprzeciwko niej - w czołowej ścianie sali stoi mihrab - wnęka wskazująca kierunek Mekki, a po prawej stronie wnęki minbar – kazalnica, używana w czasie południowej piątkowej modlitwy. Zgodnie z wymogami religii muzułmańskiej w meczecie nie ma żadnych wizerunków, na ścianach wiszą muhiry (cytaty wersetów z Koranu po arabsku). Podłogę meczetu wyłożono dywanami.
W 2012 roku zarządzeniem Prezydenta RP meczet został uznany za Pomnik Historii Polski, czego świadectwo - specjalną kamienną tablicę - możemy oglądać po prawej stronie meczetu. Tego samego dnia pomnikiem historii został też położony w Bohonikach mizar, czyli cmentarz muzułmański. Założony w XVIII wieku, jest obecnie największym istniejącym mizarem w Polsce. W starej części mizaru na wzniesieniu pod drzewami możemy obejrzeć najstarszy zachowany nagrobek o czytelnej inskrypcji (z 1786 roku), poza tym kamienne nagrobki datowane są na II połowę XIX wieku, jest też kilka grobów z dwoma kamieniami: jednym u stóp zmarłego i drugim nad jego głową, jednak nie można odczytać na nich dat.
Współczesne nagrobki są bardzo podobne do pomników na cmentarzach chrześcijańskich, jedynie różnią się symbolami religijnymi (zamiast krzyży umieszczone są półksiężyce), często też oprócz polskich są też inskrypcje po arabsku. Mizary przeważnie usytuowane są na niewielkim wzniesieniu, zbudowane ściśle według zasad islamu dla tego typu miejsc - wszystkie groby są zwrócone na wschód, a prawą stroną w kierunku Mekki, gdyż w islamie wierzy się, że dusza opuszcza ciało z prawej strony.
18 czerwca 2019 w Bohonikach utworzono pierwszy w województwie podlaskim Park Kulturowy. Taka forma ochrony ma zwiększyć atrakcyjność turystyczną tego miejsca. Pomysł objęcia Bohonik ochroną konserwatorską w postaci parku kulturowego, co miało chronić nie tylko zabytki, ale też m.in. teren wokół nich, powstał w 2018 roku. Związane to było z obecnością żwirowni, która znajduje się niedaleko cmentarza, a wydobycie kruszywa stamtąd mogło zagrażać jego trwałości. Opory przed utworzeniem parku mieli sami mieszkańcy. Jednak po spotkaniach i rozmowach niemal wszyscy mieszkańcy Bohonik poparli ten pomysł.
