Radio Białystok | Wiadomości | 30 lat temu odbyły się w Polsce pierwsze częściowo wolne wybory parlamentarne
4 czerwca 1989 r. przeprowadzono pierwszą turę częściowo wolnych wyborów do Sejmu i całkowicie wolnych do Senatu.
Historycy podkreślają, że wybory 4 czerwca 1989 roku były zdecydowanym głosem Polaków przeciwko systemowi komunistycznemu. Podczas obrad Okrągłego Stołu ustalono, że opozycja miała dysponować nie więcej niż 35 procentami mandatów w Sejmie. Podział miejsc w Senacie nie podlegał żadnym ograniczeniom.
Czy Dzień Wolności i Praw Obywatelskich to dobra nazwa dla rocznicy wyborów z 4 czerwca?
Z prof. Joanną Sadowską z Uniwersytetu w Białymstoku, dyrektorem Archiwum Państwowego w Białymstoku dr. Markiem Kietlińskim i opozycjonistką w czasach PRL, dyrektorką TV Biełsat Agnieszką Romaszewską rozmawia Agnieszka Czarkowska - jej relacja wyżej.
Wybory odbyły się na zasadach ustalonych podczas obrad Okrągłego Stołu. Ostatecznie Komitet Obywatelski "Solidarność" zdobył 99 ze 100 mandatów w Senacie i 161 w Sejmie, czyli maksymalną liczbę, na jaką zgodziła się PZPR.
Dla upamiętnienia wyborów kontraktowych decyzją Sejmu z 2013 roku 4 czerwca ustanowiono Dniem Wolności i Praw Obywatelskich. Pierwsze w pełni wolne wybory parlamentarne po II wojnie światowej w Polsce odbyły się w 1991 roku.
"Wybory'89" na wystawie w Muzeum Historycznym w Białymstoku [zdjęcia]
W ramach obchodów przygotowano uroczyste posiedzenie izby wyższej. Uczestniczyli w nim prezydent Andrzej Duda, premier Mateusz Morawiecki oraz marszałkowie Sejmu Marek Kuchciński i Senatu Stanisław Karczewski. Posiedzenie Senatu - podobnie jak miało to miejsce przez część pierwszej kadencji Senatu wolnej Polski - odbywało się w Sali Kolumnowej Sejmu.
W Białymstoku zwieńczeniem obchodów 30. rocznicy czerwcowych wyborów będzie "Koncert Wolności", na którym wystąpią Natalia Przybysz, Barbara Wrońska, Daria Zawiałow, Igor Herbut i Piotr Rogucki. Koncert odbędzie się w piątek, 7 czerwca na Rynku Kościuszki o 20:30.
W centrum Białegostoku znajduje się także instalacja "Lokal wyborczy z 1989 roku" a w Archiwum Państwowym można oglądać wystawę "Wybory czerwcowe 1989 roku w dokumentach archiwalnych". Ekspozycję na ten sam temat przygotowało także Muzeum Historyczne.
Mieszkańcy Łomży uczcili 30. rocznicę wyborów złożeniem kwiatów przy pamiątkowej tablicy. Przed łomżyńskim ratuszem spotkali się m.in. ówcześni działacze "Solidarności": Henryk Kapuściak i Sławomir Zgrzywa oraz Maciej Borysewicz.
W Suwałkach działacze opozycji demokratycznej oraz radni Prawa i Sprawiedliwości odcięli się od miejskich obchodów rocznicy wyborów z czerwca 1989 roku. Ich zdaniem władze miasta na spotkanie w Parku Konstytucji 3 Maja nie zaprosiły wielu zasłużonych osób.
Kilkunastu działaczy Solidarności w czasie trwania uroczystości stała w oddaleniu od miejskich delegacji. Kwiaty pod Dębem Wolności złożyli demonstracyjnie jako ostatni.
Przyczyny takiego zachowania wyjaśnia Grzegorz Wilczyński, który w 1989 był wiceprzewodniczący Wojewódzkiego Obywatelskiego Komitetu "Solidarność".
- Bardzo niewiele osób otrzymało zaproszenia na uroczystość. Wielu zasłużonych działaczy nawet o nich nie wiedziało. Szkoda, bo ci ludzie powinni być szczególnie docenieni. Przed 30 laty wygraliśmy wybory i to skutek ich działań - mówi Grzegorz Wilczyński.
Zwraca też wagę, że władze miasta przygotowały bardzo niestosowny kącik wspomnień z lat 80.. W Suwalskim Ośrodku Kultury pojawiło się stoisko stylizowane na sklep, gdzie można było stanąć w kolejce i spróbować oranżady. Jego zdaniem ociepla to wizerunek zbrodniczego systemu.
Działacze opozycji demokratycznej po uroczystości pod Dębem Wolności udali się też pod pomnik ks. Jerzego Popiełuszki.
Jakie znaczenie miały wybory '89 z perspektywy krajów sąsiednich - debata w Białymstoku
Główne uroczystości z okazji 30. rocznicy wyborów 4 czerwca organizowane są w Gdańsku i biorą w nich również udział przedstawiciele władz Białegostoku.
Tego dnia na Długim Targu odbędzie się wiec, w czasie którego odegrany zostanie hymn Europy, a głos zabiorą szef Rady Europejskiej Donald Tusk, b. prezydent Lech Wałęsa oraz prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.
