Utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi jest ważnym elementem dbania o zdrowie. Gdy dochodzi do wzrostu stężenia cukru, mówimy o hiperglikemii, a spadku – hipoglikemii. To dwa skrajne stany, które wymagają szczególnej uwagi zwłaszcza u osób chorych na cukrzycę. Zarówno hiper-, jak i hipoglikemia niosą ze sobą ryzyko groźnych powikłań. Dlatego ważne jest, aby diabetycy regularnie monitorowali poziomu cukru we krwi i utrzymywali go w granicach normy. Co warto wiedzieć na temat hiperglikemii i hipoglikemii? Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje.
Prawidłowy poziom cukru we krwi można sprawdzić kilkoma badaniami. Najprostszym i najszybszym z nich jest zbadanie glikemii przygodnej. Krew pobiera się o dowolnej porze dnia niezależnie od spożytego posiłku. Za prawidłowy uznaje się wynik poniżej 200 mg/dl. Jednak podczas rutynowych badań krwi częściej wykonuje się oznaczenie glukozy na czczo. Trzeba wówczas przyjść do punktu pobrań co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku. Prawidłowy poziom glukozy na czczo to 70-99 mg/dl. W przypadku, gdy wyniki tych badań odbiegają nieco od normy lub są prawidłowe, ale u pacjenta występują objawy wskazujące na zaburzenia gospodarki węglowodanowej, lekarz może zlecić jeszcze jedno badanie – tzw. doustny test tolerancji glukozy (OGTT). Polega ono na trzykrotnym pomiarze poziomu cukru we krwi: na czczo oraz po 60. minutach i po 120. minutach po spożyciu 75 g glukozy. Prawidłowe stężenie glukozy po dwóch godzinach testu wynosi poniżej 140 mg/dl.
Znaczny wzrost poziomu cukru we krwi nazywany jest przecukrzeniem lub hiperglikemią. Do jego charakterystycznych objawów należą: wielomocz (nadmierne oddawanie moczu), wzmożone pragnienie, uczucie suchości w jamie ustnej, osłabienie, nadmierna senność, odwodnienie. Wysoki poziom cukru we krwi może świadczyć o rozwijającej się cukrzycy. Po wdrożeniu leczenia objawy powinny ustąpić, jednak nawet wtedy, pod wpływem niektórych czynników, u diabetyka mogą pojawić się epizody hiperglikemii. Wzrost stężenia glukozy we krwi może nastąpić na skutek: nieodpowiedniego dawkowania insuliny lub leków przeciwcukrzycowych, niskiego poziomu aktywności fizycznej, błędów w diecie, infekcji.
Długo utrzymujący się wysoki poziom cukru we krwi lub często powtarzające się epizody hiperglikemii mają destrukcyjny wpływ na naczynia krwionośne, prowadząc do rozwoju przewlekłych powikłań cukrzycy, takich jak retinopatia cukrzycowa (choroba oczu), nefropatia cukrzycowa (uszkodzenia kłębuszków nerkowych) czy neuropatia cukrzycowa (uszkodzenia nerwów prowadzące m.in. do zaburzeń czucia).
Hipoglikemia to z kolei zbyt niskie stężenie cukru we krwi. Szczególnie groźny jest spadek poziomu glukozy poniżej 54 mg/dl. Hipoglikemia występuje najczęściej u osób, które zmagają się z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, zwłaszcza u cukrzyków typu 1. Warto jednak wiedzieć, że różne osoby mogą reagować na ten stan inaczej. U niektórych objawy wskazujące na hipoglikemię pojawiają się już po nieznacznym spadku cukru we krwi, u innych – dopiero gdy jego poziom jest już naprawdę niski i zagraża życiu.
Wysokie ryzyko wystąpienia niedocukrzenia występuje u diabetyków przyjmujących insulinę. Najczęstszą przyczyną są błędy leczenia, np. źle dobrana dawka insuliny lub niedostosowanie jej do posiłku. Do wystąpienia hipoglikemii u diabetyka może dojść również pod wpływem nadmiernego wysiłku fizycznego (zwłaszcza beztlenowego, np. trening na siłowni) czy spożycia dużej ilości alkoholu. Spadek cukru we krwi powoduje takie objawy jak: drżenie rąk, uczucie niepokoju, kołatanie serca, wzrost ciśnienia krwi, wzmożona potliwość, bladość, osłabienie, nadmierne uczucie głodu.
Źródła:
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. https://ptdiab.pl/zalecenia-ptd/zalecania-aktywni-czlonkowie-2023
