Białystok: Od soboty "Zachor"

Koncert Karoliny Cichej, która będzie śpiewała w jidisz i po hebrajsku, warsztaty tańców i kuchni żydowskiej oraz konferencja naukowa poświęcona Żydom wschodniej Polski - złożą się na 6. Festiwal Kultury Żydowskiej "Zachor - kolor i dźwięk" w Białymstoku.

Festiwal rozpocznie się w sobotę (15.06), potrwa do wtorku. Jego organizatorem jest działające w Białymstoku Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Izrael oraz gmina wyznaniowa żydowska w Warszawie. Impreza ma przypominać i podtrzymywać żydowską tradycję w mieście, w którym przed II wojną światową - jak mówią organizatorzy - "tętniło życie żydowskie". Kulturę żydowską chcą oni podtrzymywać przez tytułowy "zachor", czyli "pamięć" oraz "kolor i dźwięk", czyli m.in. wystawy, koncerty, wykłady.

Jak powiedziała dr Barbara Olech z Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Izrael, każda edycja festiwalu poświęcona jest innej osobie żydowskiego pochodzenia a związanej z Białymstokiem. W tym roku patronką festiwalu jest urodzona w Białymstoku historyk literatury Dora Kacnelson, która badała m.in. losy Sybiraków. Olech dodała, że w tym roku przypada 10. rocznica jej śmierci.

Pamięci Kacnelson będzie poświęcony specjalny panel. Ma wziąć w nim udział m.in. naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

Kacnelson jest też patronką II Międzynarodowej Konferencji Naukowej "Żydzi wschodniej Polski. Kultura - tradycja - piśmiennictwo", która odbędzie się w ramach festiwalu. Weźmie w niej udział ponad 30 panelistów m.in. z Polski, Anglii i Izraela.

Ważnym wydarzeniem muzycznym będzie koncert "Pozdrowienia z Jidiszlandu" Karoliny Cichej, która przygotowała specjalny program na festiwal. Złożą się na niego utwory skomponowane do tekstów żydowskich poetów pochodzących z regionu: Chaima Siemiatyckiego czy Liby Bursztejn z Tykocina. Teksty będą śpiewane w jidisz i po hebrajsku.

Dwa koncerty da też amerykański duet Yale Storm i Peter Stan. Storm jest wybitnym amerykańskim skrzypkiem, który wyruszył do Europy Wschodniej, by badać dzieje i twórczość klezmerów. W swojej muzyce, wykorzystuje właśnie doświadczenie zdobyte podczas tych podróży. Natomiast Stan gra na akordeonie. Muzycy poprowadzą też warsztaty muzyczne dla młodzieży.

Oprócz tego zaplanowano otwarte warsztaty tańców i kuchni żydowskiej, które odbędą się na Rynku Kościuszki. W planach jest też m.in. pokaz filmu "Na końcu świata w lewo". To opowieść o żydowskich imigrantach z Maroka i Indii, którzy trafiają do miasteczka gdzieś na pustyni, na izraelskim "końcu świata".

Historycy oceniają, że w okresie międzywojennym Białostocczyzna była regionem, w którym odsetek ludności żydowskiej był największy w kraju i wynosił ok. 12%. W regionie były miasta, w których połowa - a niekiedy nawet większość - mieszkańców była Żydami.

Przed II wojną światową w Białymstoku mieszkało około 50 tys. Żydów, a miasto było znaczącym ośrodkiem kultury i religii żydowskiej. Z tej społeczności, po powstaniu w białostockim getcie w 1943 roku i wywózkach do obozów, ocalało zaledwie kilkaset osób.

W Białymstoku śladów materialnych po społeczności żydowskiej prawie nie ma. Od kilku lat działa Szlak Dziedzictwa Żydowskiego, który ma upamiętniać kilkadziesiąt miejsc związanych z historią białostockich Żydów. (PAP, oprac. kjs)

Zobacz też:
Konferencja o Żydach we wschodniej Polsce na zakończenie Festiwalu "Zachor"